Tuberculose herovert terrein van COVID als meest dodelijke infectieziekte

Armoede, oorlog en crisissen zorgen voor wereldwijde heropflakkering tbc 

Volgens de laatste WGO-cijfers zijn 10,6 miljoen mensen in 2021 besmet geraakt met tuberculose. Dat is een stijging van 5% ten opzichte van het jaar voordien. 1,6 miljoen mensen lieten datzelfde jaar ook het leven door de ziekte.  

Stijging met 5% in België 

De ziekte verspreidt zich over heel de wereld, maar slaat het gemakkelijkst toe bij mensen die in kwetsbare omstandigheden leven. Denk hierbij aan daklozen of vluchtelingen, maar ook aan mensen die lijden aan HIV of diabetes. Ook in België maakt de ziekte slachtoffers. Zo steeg het aantal tuberculose-gevallen in België op een jaar tijd met 5%. Het aantal gevallen met tuberculose van voor de pandemie lijkt nog niet bereikt. Toch moeten deze gegevens voorzichtig worden geïnterpreteerd. Damiaanactie vermoedt namelijk dat de druk op de zorg in volle pandemie als gevolg had dat tuberculose minder werd gediagnosticeerd. 

In België krijgen jaarlijks 800 tot 900 mensen te horen dat ze tuberculose hebben. Eén op de drie gevallen bevindt zich in onze hoofdstad en 20% daarvan zijn daklozen. Door de moeilijke levensomstandigheden van die laatste groep is het bijzonder moeilijk om de behandeling te volgen en af te maken. Daarom steunt Damiaanactie financieel BELTA, de overkoepelende organisatie van VRGT en FARES, die huisvesting biedt aan dakloze tbc-patiënten tijdens hun behandeling. Kunnen rekenen op een degelijke huisvesting tijdens de behandeling, verhoogt de kans op herstel beduidend.  

“België heeft een sterk systeem om tbc op te sporen en patiënten te behandelen. Oorlog, (gedwongen) migratie en economische crisissen zijn echter nooit goed nieuws voor de tuberculosebestrijding. De geschiedenis toont aan dat crisissen zorgsystemen verstoren en dat slechte levensomstandigheden de overdracht van tuberculose bevorderen. Mensen in precaire situaties die vechten om te overleven behoren tot de grootste risicogroep. Met de toenemende armoede hebben we meer middelen nodig om meer patiënten te kunnen opsporen.”   

• Dr. Vinciane Sizaire, Directrice Fonds des Affectations Respiratoires (FARES) 

“Het is dus belangrijk om de verspreiding van tuberculose overal goed in de gaten te houden. Om tbc te stoppen, moeten we alle tbc-patiënten vinden en behandelen. Want tbc kan worden behandeld en genezen. Patiënten die de juiste behandeling krijgen, geven de ziekte niet meer door aan anderen. Zo wordt de overdracht gestopt. Maar in crisissituaties zoals die van vandaag (oorlog, pandemie, migratie…) is het een hele uitdaging om de diagnostiek en behandeling op peil te houden. In dergelijke omstandigheden blijft tbc zich verspreiden.” 

• Dr. Lena Fiebig van Damiaanactie 

Een lacune in de opsporing: slechts 60% van de tuberculosepatiënten geïdentificeerd en 36% die multiresistent zijn tegen geneesmiddelen.  

De Wereldgezondheidsorganisatie zet als doelstelling om de tuberculose-epidemie tegen 2035 onder controle te brengen. Dat betekent dat het aantal mensen dat aan tuberculose sterft tegen dat jaar met 95% moet dalen, terwijl het aantal besmettingen met 90% moet dalen. Een grote uitdaging, aangezien slechts 60% van de geschatte tuberculosegevallen wordt gevonden. 40% krijgt dus niet de juiste behandeling. Van degenen die wel een behandeling krijgen, wordt 86% met succes behandeld. En er zijn de meer complexe vormen, zoals multiresistente tbc. Deze zijn nog moeilijker te diagnosticeren en te behandelen: de succesvolle herstelpercentages liggen daar op slechts 60%. 

Damiaanactie zet zich daarom actief in, in 14 landen over de hele wereld. Zo sporen ze jaarlijks meer dan 250.000 besmette personen wereldwijd op en zorgen ze ervoor dat zij de juiste behandeling krijgen. Door hun actieve tussenkomst (en geïntegreerde aanpak) slaagt de organisatie erin om heel wat meer mensen op te sporen en het succespercentage van de behandelingen aanzienlijk op te krikken. Dr. Alberto Piubello – medisch adviseur Damiaanactie en tbc-expert – getuigt over het belang en de meerwaarde van Damiaanactie voor de wereldwijde bestrijding van tuberculose. 

“Damiaanactie helpt aanzienlijk om meer tbc-patiënten te vinden en te behandelen. In verschillende landen slagen we erin om door onze patiëntgerichte aanpak het behandelingssucces te verhogen tot meer dan 92%. Het lukt ons ook om de multiresistente vorm van tuberculose beter te behandelen. Dankzij onderzoek van Damiaanactie in Bangladesh konden we in Niger de afgelopen 13 jaar 83% van de patiënten genezen in uitdagende omstandigheden. Ook wat betreft de opsporing van meer mensen die getroffen zijn door tbc, kent Damiaanactie grote successen. In Nigeria werd bijvoorbeeld van 2018 tot 2021 het aantal met tbc- gediagnosticeerde patiënten in de stad Lagos met 38% verhoogd, ondanks de Covid-19-crisis. Dat konden we doen dankzij zorgverleners van Damiaanactie die op motorfietsen risicopersonen bereiken in gebieden waar gewoonlijk geen testen beschikbaar zijn.” 

• Dr. Alberto Piubello, medisch adviseur voor Damiaanactie en tbc-expert 

Onderzoek en wereldwijde actie ter bestrijding van tbc   

Om een einde te maken aan tuberculose, stelt Damiaanactie dat twee elementen noodzakelijk zijn. Enerzijds moeten instrumenten om tbc op te sporen en te behandelen rigoureus worden toegepast. Anderzijds is het belangrijk dat er meer geïnnoveerd wordt om de strijd tegen de ziekte te versnellen. Zo zijn er bijvoorbeeld betere diagnose-instrumenten en behandelingsmogelijkheden nodig, vooral ook om tbc bij kinderen aan te pakken. 

“Tuberculose is een ziekte die al lang bestaat, maar zeker geen ziekte van het verleden. Tuberculose zorgt voor een voortdurende gezondheidscrisis, die wereldwijd speelt.  Daarom bestrijdt Damiaanactie tuberculose in de Afrikaanse, Aziatische en Latijns-Amerikaanse regio en met een project in Brussel. We denken op lange termijn en handelen doortastend. We innoveren, dragen goede praktijken over , en bundelen onze krachten met partners. Deze Wereldtuberculosedag heeft als thema ‘Yes we can end TB’ (#YesWeCanEndTB). Maar dat kunnen we alleen samen. Er is blijvende aandacht nodig vanuit de maatschappij. Daarnaast kan politieke wil en doortastende financiële steun niet ontbreken om van deze wereldwijde bedreiging voor de gezondheid af te komen“, besluit Dr. Lena Fiebig van Damiaanactie.