Een onuitputtelijke bron van inspiratie: Pater Damiaan

Jozef De Veuster, beter bekend als Pater Damiaan, vertrok als jonge missionaris naar Hawaï. Eenmaal daar aangekomen, hoorde hij dat mensen met lepra verbannen werden naar het eiland Molokai en daar aan hun lot werden overgelaten. Diep geraakt door het lijden van deze mensen, besloot Pater Damiaan hen te helpen.

Jozef en zijn roeping 

Jozef De Veuster wordt op 3 januari 1840 geboren in een groot boerengezin in Tremelo. Op zijn achttiende stapt hij in de voetsporen van zijn broer en zussen, en treedt hij in bij het klooster van Leuven. Daar ontvangt hij de broedernaam Damiaan, naar de heilige Damianus die als dokter zijn leven wijdde aan de verzorging van de armen. Het lijkt wel een voorteken… 

1 Jozef - une vocation vs1

In die tijd vertrokken veel Belgische priesters als missionaris naar alle uithoeken van de wereld om er mensen te bekeren tot het christendom. Toen zijn broer Pamfiel te ziek was om zijn geplande reis naar Hawaï aan te vatten, besluit Pater Damiaan in zijn plaats te gaan. Na een bootreis van vijf maanden komt hij in het voorjaar van 1864 aan op het adembenemend mooie Hawaï. 

Pater Damiaan gaat aan de slag als rondtrekkend missionaris. Negen jaar lang zet hij zich met hart en ziel in voor de gemeenschap op Hawaï. Hij leert de plaatselijke taal spreken, maakt kennis met de Hawaïaanse gebruiken en stelt er de gastvrijheid en levensstijl erg op prijs. Pater Damiaan voelt zich er thuis. 

Helaas hangt lepra als een donkere schaduw boven de paradijselijke eilandengroep. In een wanhopige poging het aantal besmettingen in te dijken, organiseren de Hawaïaanse autoriteiten een heksenjacht. Gezinnen worden verscheurd en mensen met lepra worden genadeloos verbannen naar Kalaupapa, een onherbergzame landtong van het eiland Molokai, waar er amper voorzieningen zijn. 

Wanneer Pater Damiaan verneemt in welke ellendige omstandigheden mensen op Molokai leven, wil hij hen helpen. Wanneer de bisschop in 1873 een priester zoekt die zich vrijwillig op het eiland wil vestigen, aarzelt Pater Damiaan dan ook geen moment. 

Bij aankomst op het eiland, wachten chaos en wanhoop hem op. Er is amper eten of drinkbaar water beschikbaar, mensen hebben geen degelijk dak boven hun hoofd en medische verzorging is er vrijwel niet te vinden. 

Pater Damiaan besluit om samen met de mensen op het eiland de leefomstandigheden te verbeteren. Samen bouwen ze huizen, een weeshuis en een school. Ze richten samen een fanfare en koor op, en organiseren paardenrennen. 

 

De energieke, pragmatische en positief ingestelde Pater Damiaan is erg geliefd bij de eilandbewoners. Eindelijk is er iemand die met hen begaan is. Pater Damiaan leeft met hen samen en zijn missie om hen te bekeren, evolueert naar een diep respect en de wens om met hen samen te werken. Hij blijft stevig in zijn geloof staan, maar gaat tegen de instructies van zijn oversten in en leeft nauw samen met de mensen op het eiland. 

Zijn acties leveren Pater Damiaan internationale bekendheid op. Hij geeft mensen met lepra een stem. Hij stuurt continu brieven naar de buitenwereld om extra hulp te vragen, in de vorm van materiaal of bijdragen. Zijn benadering is baanbrekend. 

Elf jaar na zijn aankomst op het eiland raakt Pater Damiaan uiteindelijk zelf besmet met lepra. Hij laat de moed niet zakken en zet zich onvermoeibaar in voor de gemeenschap. Hij blijft de inwoners steunen, tot hij niet langer op zijn benen kan staan. In 1889 bezwijkt Pater Damiaan op 49-jarige leeftijd aan de ziekte. 

Pater Damiaan vandaag

Na zijn dood wordt de inzet van Pater Damiaan wereldwijd erkend. Damiaans doorzettingsvermogen en solidariteit met de meest kwetsbaren blijft ook vandaag nog hele generaties inspireren. Maar ook zijn gevoel voor humor en optimisme waren opvallend. Zo schreef hij het volgende in zijn medisch handboek:

‘Recept voor allerlei kwaaltjes: vrolijkheid , filosofie , moed, doorzettingsvermogen… Te mengen met een warme kop koffie en een zacht gemoed.’ 

Wil je meer weten over Pater Damiaan? Breng dan zeker een bezoekje aan het Damiaanmuseum in Tremelo! 

Pater Damiaan was ontegensprekelijk een uitzonderlijk man. Met Damiaanactie willen we zijn missie om iedereen een waardig leven te schenken, verderzetten. Wil je ons steunen? Dat kan! 

Dr. Frans Hemerijckx (1902-1969), grondlegger van de moderne leprabestrijding 

De Vlaamse arts Frans Hemerijckx was gespecialiseerd in lepra en wordt gezien als de grondlegger van de moderne leprabestrijding. Hij streed onder meer in DR Congo tegen het isoleren van mensen met lepra, omdat dit stigmatisering in de hand werkt. Dr. Hemerijckx merkte op dat mensen uit afgelegen gebieden vaak niet tot bij een dokter geraakten. Hiertoe richtte hij in India het mobiele project ‘klinieken onder de bomen’ op, waarbij medisch hulpverleners zelf tot bij de patiënt gaan, en niet omgekeerd. Dit principe wordt vandaag nog steeds wereldwijd toegepast. 

Frans Hemerijckx
Claire Vellut

Dr. Claire Vellut (1926 – 2013), oprichtster van Damiaanactie in India 

De Antwerpse Claire Vellut specialiseerde zich als arts in lepra. In 1954 werd ze door Dr. Hemerijckx uitgenodigd om naar Polambakkam in India te komen om er een gezondheidscentrum voor leprapatiënten op te richten en het mobiele project ‘klinieken onder de bomen’ mee vorm te geven. Claire Vellut was sinds jaar en dag verbonden aan Damiaanactie en ze richtte in 1992 Damien Foundation India Trust op, de Indische afdeling van de organisatie. In 2012 nam ze definitief afscheid van India. Gedurende haar tijd in Polambakkam zou ze meer dan 31.000 patiënten behandeld hebben. 

Dr. Armand Van Deun (1953 – 2023), ontwikkelaar van de verkorte behandeling tegen multiresistente tuberculose  

Dr. Armand Van Deun werkte een tijdlang als medisch coördinator voor Damiaanactie in Bangladesh. In samenwerking met het Tropisch Instituut voor Geneeskunde ontwikkelde hij het verkorte behandelingsschema van 9 maanden, hetgeen het succespercentage in de behandeling van multiresistente tuberculose sterk verhoogde (80% van de patiënten geneest, in vergelijking met 50% bij vroegere behandelschema’s). In 2016 raadde de WHO deze behandeling officieel aan, ondertussen wordt ze al in meer dan 35 landen gebruikt. 

Armand Van Deun (2)